AURKEZPENA

KAIXO LAGUNOK!

Laiene Molina naiz eta EHUko Lehen Hezkuntzako 2. mailan nago. 

Blog honen bidez, Lehen Hezkuntzako ikasleei zuzendutako animaliei buruzko informazio baliagarria publikatuko dut. 

Liburak alde batera utzita, IKT-ak eskaintzen dizkigun baliabideak erabilita, ingurune irakasgaiko klaseak dibertigarriak izateko asmoz!

Hona hemen, animalien munduarekin kontaktuan jartzeko irudi bat.

EBOLUZIOA

Animaliaren gaiarekin hari garenez, garrantzitsua iruditzen zait aipatzea, animaliek izan duten eboluzioa historian zehar. Espezie asko egon dira gaur egunekora iritsi arte, baina, azken finean, denok ardatz beretik gatoz.
Hauei buruzko ezaugarri orokor batzuk azalduko dira eta amaieran, honi buruzko bideo bat topatu dezakezue.

·                     Hainbat espezie garai berean bizi izan ziren; esaterako, Australopithecus boiseieta Australopithecus robusutus... etab. 

·                     Australopithecus generoan hainbat espezie dugu. Orokorrean, genero hau duela 4 milioi urtetik bi milioi urtera bizi izan zen, Afrikako basoetan. Zutik ibiltzen zen eta fruituak era kimuak jaten zituen; 500 cm3-ko garezur-edukiera zuen.

·                     Orain Homo generoaren lehen espeziea aztertuko dugu: Homo Habilis. Duela 2,5 milioi urtetik 1,6 milioi urtera bitartean bizi izan zen, Afrinkan, Rift haraneko sabanetan. Hura izan zen tresnak egiten lehena, eta haragia ere jaten hasi zen; 600 cm3-ko garezur-edukiera zuen.

·                     Homo Erectus-ak Asia kolonizatu zuen eta duela 1,8 urtetik 50000 urtera bizi izan zen, Txinan eta Asian, toki irekietan. Afrikatik atera zen lehen espeziea da; 900-1280 cm3-ko garezur-edukiera zuen.

·                     Homo heidelbergensis-ak egin zituen lehen ehorzketak, duela 500000 urtetik 180000 urtera bizi izan zen Europan. Ingurune guztiak hartu zituen. Orojalea zen, eta gorputz-egitura sendoa zuen. Arrasto primitiboak ere bazituen eta harrizko tresnak egiten zituen; 1100-1390 cm3-ko garezur-edukiera zuen.

·                     Homo neanderthalensis. Honek sua egiten zuen, gaizoak sendatzen zituen eta hileta errituak egiten zituen; Duela230000 urtetik 28000 urtera bitartean bizi izan zen, ingurune mota guztietan, Europan, Asian, Ekialde hurbilean eta Erdialdeko asian. Anatomia ezaugarri berezi batzuk zituen eta harria lantzeko teknika hobetu zuen. 1.750 cm3-ko garezur-edukiera zuen.

·                     Homo sapiens sapiens. ​Hominidoen oraingo espezie bakarra. Gure espeziea orain dela 150000 urte azaldu zen, gutxi gohorabehera, eta planeta osoa kolonizatu zuen. Gorputza lirainagoa dugu, eta gure komunikazio giatasuna eta gure adimena funtsazkoak izan ziren kultura onplexu bat eta kontzientzia garatzeko.1.400cm3-ko garezur-edukiera dugu.    

DARWIN-EN EBOLUZIOAREN TEORIA

Gizakia Jainkoak sortu zuela pentsatzen zuen jendeak, Charles Darwin naturalista britainiarrak eboluzioaren teoria proposatu arte. 

Beagle itsasontzian bost urteko bidaia egin eta gero, Espezieen jatorriaz liburua idatzi zuen, 1859an. Bidaia hartan bisitatu zituen herrialdeetako geologia, landareak eta animaliak ikertu zituen, eta izaki bizidun guztiok (animaliek, landareek, gizon-emakumeok...) jatorri berbera daukagula ondorioztatu zuen.

Darwin konturatu zen eboluzioaren emaitza zela bizitza, eta aldaketa hori egiaztatzeko teoria bat azaldu zuen Espezieen jatorriaz liburuan. Darwinen arabera, prozesu horrek milioika urte iraun zuen. 

Darwinen teoria hautespen naturalean oinarrituta dago. Baina zer esan nahi du termino horrek? Espezie trebeenek, indartsuenek eta garatuenek errazago biziraun dezaketela, ingurumenean aurkitzen dituzten zailtasunak gaindituz, espezie ahulagoek edo motelagoek edo gutxiago garatuek baino. Bizirautea lortzen dutenek beren ezaugarriak transmititzen dizkiete ondorengoei.

Darwinen eboluzioaren teoriak errotik aldatu zuen XIX. mendean zeukaten pentsatzeko modua, eta ezinbestekoa da gure planetan dagoen bizitza-aniztasuna ulertzeko. 

ANIMALIEN SAILKAPEN OROKORRA

Egun on lagunok!

Blog-arekin aurrera joateko, munduan aurkitu ditzazkegun animali ezberdinen sailkapen orokorra egingo dugu .

Hona hemen, hori buruzko bideo bat.

ANIMALIA ORNOGABEAK

Animali ornodunak zeintzuk diren argi izanda, orain, animali ornogabeak ezagutuko ditugu.

Ornogabeen ezaugarriak

- Ez daukate ez hezurrik ez bizkarrezurrik.

- Gehienak ez dute gorputza modu berean estalita.

- Zenbait motako gorputz- adarrak dituzte.

- Sei talde ezberdinetan sailka daitezke: marmokak, harrak, barraskiloak, txirlak, armiarmak eta intsektuak.

Eskema:

ANIMALIA ORNODUNAK

Aurreko bideoa ikusi ondoren, animali ornodunen mapa kontzeptual bat egitea komeni da ideiak garbi edukitzeko. Beraz, hona hemen animalia ornodunen aurkezpena eta eskematxo bat. Hauek ikusi aurretik, hauen ezaugarri batzuk aurkezten dizkizuet:

Ornodunen ezaugarriak

 - Barne- eskeleto edo endoeskeletoa dute, bizkarrezurra eskeleto horren parte da.

- Gehienek gorputza hiru ataletan banatuta dute: burua, embora eta buztana.

- Gehienek gorputz-adar artikulatuak dituzte: hankak, hegoak edo hegalak.

- Nerbio-sistema dute, oso garatua gainera. Entzefaloa da elementu nagusiena; buruan dago, burezurrak babestua.

- Aldebiko simetria dute. 

Eskema:

ANIMALIA ARRAROAK

Egun on lagunok! "Frank de la jungla" telesaioa aukera bikaina da munduko animalia ezberdinak ezagutzeko modu dibertigarri batean. Beraz, youtube-n aurkitutako animalia berezi eta arraro batzuen saio bat esleitzen dizuet. 

Munduan, animalia espezie desberdin ugari daude, egunero ikus daitezkeenak existitzen diren parte oso txikia da. Bakoitzak bere ezaugarriak dituzte eta ezin dira leku berdinetan bizi, klima eta eliakdura ezberdinak behar dituztelako.

Espero dut zuen gustokoa izatea eta animaliei buruzko gauza berriak ikastea!

ANIMALIA ESPEZIEEN DESAGERPENA

Gaur egun, galzorian dauden animalia eta landare espezieen kopurua igo da; 16.300, 2007. urteko datua. Gainera, hamar espezietatik lau gizakiaren erruz desagertzen da. Beraz, modu honetan, biodibertsitatea mantentzea ezinezkoa zaigu,. Lurreko bizia azkar desagertzen ari da eta ez badugu ezer egiten hala jarraituko du. Arazo guztiek bezala, honek ere bere konponbidea du, zalantzarik gabe, eta egiteko honi soluzioa bilatzea gizakiaren betebeharra da, bera baita erantzule. 

KAUSAK:

- Berotegi efektua

- Kutsadura

- Gizakiak

- Desertizazioa

- ...

ZER EGIN:

Berehala martxan jarri behar gara, arazo tragedia bihur ez dadin: Beraz,lehenik, zerrenda gorriaren laguntzaz, arriskuan dauden espezie bakoitzarentzat neurri konkretuak hartu behar ditugu bere ezaugarriak kontuan hartuz. Adibidez, galtzeko arriskuan dagoen animalia eta landare klase bakoitza babestu beharko genuke, betiere, ahal den neurrian, beraien habitatean mantenduz, eta, honela, tokian tokiko biodibertsitatearen bizirautea ahalbidetuz. Gure esku dago animalia eta landareen biziraupena; baita gurea ere. Ez al zaizue horrela iruditzen? 

SATORRAREN IPUINA

Gaur egun, IKT-en munduan baliabide didaktiko ezberdin pilo aurkitu daitezke hezkuntza mailan erabiltzeko. Adibidez, betiko ipuinak erabili ordez, Internet-en topaturiko ipuintxo bat ikustea, interesgarriagoa izan daiteke kasu batzuetan. Iza ere, egunero egiten diren ekintzak alde batera uzten ditugulako eta umeentzako motibagarriak izan daitezkeen tresnak erabiltzen hari garelako. Beraz, Satorraren ipuinaren bideoa esleitzen dizuet hemen.

BLOGAREKIN AMAITUZ

Egun on lagunok! 
Hona hemen, bloga bukatutzat emateko animaliei buruzko bideo pare bat! 
Espero dut, egindako lana zuen gustokoa izatea eta baliogarria izatea.